Podgrodzie zarys historyczny
Podgrodzie, to najdalej na zachód wysunięta część gminy Dębica woj. podkarpackie, położona na malowniczych wzgórzach. Wieś ma bardzo stary, sięgający początkami XI wieku rodowód, a jej nazwa wskazuje, że w odległej przeszłości istniał tu gród i osada podgrodowa.
Jak każda wioska, czy też miasto, tak też i Podgrodzie posiada w swej historii specyficzne dla siebie wydarzenia i fazy rozwoju, które składają się na pewnego rodzaju fenomen historyczny. Podgrodzie to niewielka wioska położona na malowniczych wzgórzach, w południowo-wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim, w gminie Dębica. Usytuowana jest po obu stronach szosy E4 -Dębica - Kraków - Rzeszów. Wioska powstała na terenie, na którym splatały się kiedyś dwa rzymskie starożytne szlaki handlowe, biegnące od Krakowa do Lwowa i od Przełęczy Dukielskiej do Sandomierza . Należy również zaznaczyć, że miejscowość ta zaliczana jest do jednej z najstarszych osad ziemi dębickiej , leżącej na pograniczu dwóch jednostek fizyczno-geograficznych, Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego. Na układ i rozwój przestrzenny wioski duży wpływ miała rzeka Wisłoka, którą wiódł trakt z Węgier, przez Żmigród -Dębicę, aż do Sandomierza.
Położenie Podgrodzia na styku dwóch jednostek geomorfologicznych ma zasadniczy wpływ na kształtowanie się warunków klimatycznych tego obszaru. E. Michna zalicza rejon Dębicy, a więc także i Podgrodzia do jednostki mezotermicznej Kotliny Sandomierskiej. Warunki klimatyczne Podgrodzia są korzystne dla gospodarczych poczynań człowieka. Świadczy o tym długi okres wegetacyjny z dostateczną sumą opadów oraz ciepłe lata .
NAZWA PODGRODZIE
Jak nazwa każdej miejscowości, tak i nazwa Podgrodzie ma swoją historię, czas powstania, źródło z którego się wywodzi. Wśród miejscowej ludności jest rozpowszechniona jedna opinia odnośnie nazwy wioski. Wieś ma bardzo stary, sięgający początkami X-XI wieku rodowód, a jej nazwa wskazuje, że w odległej przeszłości istniał tu gród i osada podgrodowa.
Domniemane grodzisko znajdowało się, jak sugerują historycy, na cyplowatym wzniesieniu wcinającym się w dolinę Wisłoki. Za istnieniem pradawnej osady przemawia legenda o pobliskiej, zalesionej górze Maga (312 m npm). Według tej legendy na Madze miał wznosić się gród, siedziba jednego z najstarszych władców słowiańskich - króla Bodzosa. W czasie jednej z walk w obronie murów, Bodzos został pojmany przez najeźdźcę i powieszony w miejscu, które do dziś mieszkańcy zwą „Szubienica" . Kim był najeźdźca, w jakim czasie to się działo nie wiadomo. Nie jest jednak wykluczone, że w wierzeniu przetrwały echa walk w okresie wielkiej wędrówki ludów lub też formowania się pierwszych związków plemiennych na terenach zamieszkałych przez Wiślan i Lędźwian, bądź późniejszych - z czasów wprowadzenia do kraju pogan we wczesnym średniowieczu chrześcijaństwa . Uprawdopodobnieniem znanej tezy o grodzie na Madze jest istnienie wczesnośredniowiecznego, pobliskiego Głodomanku - grodziska na terenie wsi Braciejowa oraz przedhistorycznego grodu na miejscu Pilzna. Gród daje uzasadnienie nazwie wsi, inaczej nazwa ta nie miałaby żadnego historycznego sensu. Nie bez znaczenia jest również zachowanie w gwarze mieszkańców Podgrodzia takich nazw, jak Jaskaranija czy Karazyjak, których bliskie pokrewieństwo z indoeuropejką wspólnotą językową wydaje się całkowicie pewne. Zachowanie się tych nazw do dziś świadczyć może o starożytności i ciągłości zasiedlenia tych terenów. W każdym razie jest faktem, że zarówno na Madze jak i wokół niej znajduje się bliżej nie określony gruz, który może pochodzić z jakiejś prastarej budowli13. Nazwa wioski powstała w niepamiętnych czasach, przetrwała do dziś i weszła do oficjalnego słownictwa. Trudno jest jednak uwierzyć, że kilkadziesiąt lat temu miejscowość ta już prawie nie istniała. Pięciomiesięczne działania frontowe starły doszczętnie większość zabudowań. Dziś śladów wojny nie spotykamy zupełnie. W miejscu domniemanego grodziska w latach 1959-1960 A. Kunysz przeprowadził systematyczne badania powierzchowne. Wymienić należy również ekspedycje prowadzone z ramienia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych w Rzeszowie w roku 1961 przez A. Jodłowskiego i A. Talara, a także w roku 1966 przez A. Talara przy współpracy S. Lewandowskiego, M. Myszki i M. Parczewskiego. Uzyskane podczas badań materiały źródłowe wskazują, na istnienie tutaj stosunkowo licznych śladów osadnictwa pradziejowego i wczesnośredniowiecznego, czemu sprzyjały z pewnością korzystne warunki naturalne tego obszaru. Wczesnośredniowieczną metrykę mogą mieć również silnie zniszczone założenia obronne w wiosce, zlokalizowane w zakolu Wisłoki, na prawym brzegu rzeki. Jest to duże, cyplowate wzniesienie o wymiarach poziomych ok. 200 x 180 m, odcięte w partii południowej od pozostałej części wzgórza słabo zaznaczonym wałem i rowem poprzecznym19. Niestety zebrane podczas badań drobne fragmenty ceramiki są mało charakterystyczne i nie pozwalają na dokładne ustalenie chronologii obiektu. Człowiek w okolicach Podgrodzia pojawił się stosunkowo wcześnie. Prawy znacznie wyższy i bardziej słuchy brzeg Wisłoki stwarzał dogodne warunki osadnicze. Rzeka i jej dopływy dostarczały ryb, zaś lasy wielkie ilości zwierzyny. Obszary te człowiek zamieszkiwał już w okresie kamienia starego, tzw. paleolitu (do ok. 8 200 1. przed Ch.). Nie brakuje też śladów osadnictwa neolitycznego (5000-1800 1. przed Ch.), znaleziono bowiem na tym terenie przypuszczalnie gładzone siekierki z półkolistym ostrzem. Znaleziono także w Podgrodziu drobne fragmenty ceramiki pochodzące z okresu halsztyckiego (700-400 1. przed Ch.). 
PIERWSZA WZMIANKA O PODGRODZIU
Pierwsza historyczna wzmianka o Podgrodziu pochodzi z roku 1415. W źródle tym występuje Andrzej Niemsta z Podgrodzia. Należy jednak podkreślić, że osada ta w momencie pojawienia się jej nazwy w przekazach źródłowych, była już dobrze zagospodarowana, stąd jej genezę można śmiało cofnąć o kilkadziesiąt lat. W drugiej połowie XV wieku widoczne są początki rozwojów folwarków. J. Długosz wspomina o istnieniu dużego folwarku w Podgrodziu, siedzibie jednej z bogatszych gałęzi Gryfitów Dębickich, na którym to „19 kmieci odrabiało pańszczyznę i płaciło 11,5 grz., ponadto składali drobne opłaty, na każde święto oddawali 19 korcy chmielu i inne daniny. 5 zagrodników tej wsi płaciło po 1 grz. i dawało po 1 korcu chmielu" . Ważną osobą należącą do wspomnianego herbu Gryfitów był Jan z Podgrodzia, który doszedł w ciągu swojego długiego życia do sporego majątku. Był on właścicielem części Dębicy oraz dziedzicem Podgrodzia. Zmarł on prawdopodobnie w roku 1508, a właścicielami Podgrodzia i Dębicy stali się jego synowie: Hieronim Szczepanowski i Stanisław Bielowski. Potwierdzeniem tego jest zapis z roku 1515, w którym czytamy, iż Podgrodzie wraz z lasami i barciami należało do Hieronima. W wieku XVI wieś miała przejść w ręce niejakiego pana Latoszyńskiego. W XIX wieku bardzo szybko rosła ilość karczm, w samym Podgrodziu było ich dwie. Z tego też okresu istnieją informacje o zarazie cholery, której przyczyną był głód jak i niski stan sanitarny.
Teren dzisiejszego powiatu dębickiego nie stanowił dawniej odrębnej jednostki administracyjnej. Zarówno sama Dębica jak i okoliczne wsie, a więc także i Podgrodzie, od najdawniejszych czasów należały do powiatu pilzneńskiego, leżącego do rozbiorów w granicach województwa sandomierskiego. W wyniku administracyjnych reform przeprowadzonych w Galicji w 1867 roku, na obszarze dawnej ziemi pilzneńskiej powstały dwa powiaty: ropczycki i pilzneński. Do powiatu ropczyckiego włączono Dębicę wraz z wioskami położonymi na północny wschód od miasta. Zmiany administracyjne przeprowadzone w roku 1931 spowodowały włączenie ziem powiatu pilzneńskiego do powiatu ropczyckiego, z tym jednak, że w 1936 roku siedzibę władz powiatowych przeniesiono do Dębicy. W ten sposób Dębica stała się stolicą rozległego obszaru, także i wsi Podgrodzie. Historia niosła jeszcze ze sobą kolejne podziały administracyjne, jednak nie miały one większego wpływu na Podgrodzie, które do dzisiaj należy do gminy Dębica.
